Kanada'nın 2 ana sosyal güvenlik planı mevcuttur. Bunlar; Canada Pension Plan (CPP) ve Old Age Security planları olmak üzere ikiye ayrılır. İki planı da burada beraberce inceleyelim.
Canada Pension Plan
CPP (Kanada Emeklilik Planı ), 1.1.1966 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, resmi sigortalı olarak calışanların sigorta primi ödedikleri bir kurumdur. Çalışanlar bu kuruma prim ödemek zorundadırlar. Geliri yüksek olan fazla miktarda vergi verdiği gibi fazla CPP primi öder, emekli maaşı da fazla prim ödendiği oranda yüksek olur.
Kanada Emeklilik Planının temel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
-
65 yaşında emekli maaşı öder, isteyene 60 yaşında kısmi (% 30 eksik) emekli maaşı öder.
-
En az bir kez prim ödemek gerekmektedir.
-
En az 1 kere prim ödeyip, çalışmayı bırakmak (aylık başlayınca tekrar işe girilebiliyor) veya yaş haddini doldurmaktır.
-
Emekli aylıklarına zam yapılmakta olup, tüketici fiyatları ve enflasyon oranları emekli aylıklarını etkilemektedir.
Aylıktan yararlanma şartları aşağıdaki gibi sıralanır:
-
Maaş hesaplanırken, ne kadar sürede ne kadar prim ödediğiniz hesaplanacaktır.
-
Kaç yaşında emekli olduğunuz maaş miktarınızı etkiliyor.
-
Ölenin hak sahiplerine (eş ve çocuklarına) aylık verilmektedir.
-
Sigortalı şahıs ölünce, eşinin de (bayanın) geliri yoksa, dul aylığı (Survivor Benefit) 60-65 yaş arasında eşine ödenmektedir.
-
65 yaşından sonra ‘’Old Age Security’’ primleri ödenmektedir.
-
Ölen sigortalının çocukları 18 yaşına kadar, öğrenci iseler 25 yaşına kadar yetim aylığı almaya hak kazanır.
-
2007 yılında en yüksek aylık maaş $863.75 Dolar idi.
Bağımsız – Kendi İşinde Çalışanların Durumu
-
Yıllık net (vergiler hariç) $3600 Dolar geliri olanlar prim ödeyebilmektedirler.
-
Bu rakamın altında geliri olanlar veya zarar beyan edenler prim ödeyemezler.
-
Şirket ortaklarından her birinin prim ödeyebilmesi için, herbirinin $4200 Dolar net gelirleri olmalıdır.
CPP Uygulamaları
-
Kişi emekli olurken, ölünce maaşım eşime kalmasın diye beyan verirse, vefatı halinde eşi maaş alamaz, ancak kendisi bu durumda hakettiğinden fazla maaş alır.
-
Şirketler, zarar veya $3600 Dolar altında kar beyan ettiklerinde, şirket ortağı veya
sahiplerinden CPP kesintisi alınmaz.
-
Firma sahibi veya ortakları şirketlerinden maaş yerine kar payı (divident) alıyorsa (yüksek rakam da alsa) CPP kesintisi alınmamaktadır.
-
Kendi işinde çalışanlar CPP primi ödememişlerse CPP de kayıtları bulunmaz.
-
Kişiler çalışsalar dahi, yaşı 69 ve yukarısında olanlardan CPP kesintisi yapılmaz.
-
Federal hükümetten sakatlık maaşı alanların aldığı miktar asgari geçim indiriminin altında ise, Eyalet hükümetinden (ODSB) fark beyan edilerek alınabilir.
Kanada Emeklilik Planı konusunda daha detaylı bilgileri aşağıdaki Web sitesinden öğrenebilirsiniz :
[İngilizce] www.hrdc-drhc.gc.ca/isp [Fransızca] www.hrdc-drhc.gc.ca/psr
Herkese sosyal güvenceli bir hayat dileğiyle…
Nuri Sansarlıoğlu
